Smrodliwy smakołyk Szwecji

Pierwszy raz usłyszałam o kiszonych śledziach (surströmming) w szkole języka szwedzkiego, że Szwedzi kiedyś, dawno, dawno temu, aby zrobić zapasy na długą i surową zimę, między innymi kisili bałtyckie śledzie. Ryby (których w Szwecji wciąż pod dostatkiem) kiszono bo sól, która ma właściwości konserwujące była kiedyś droga i używano jej bardzo oszczędnie. Fermentowały i kisły więc sobie te rybki z odrobiną soli miesiącami w wielkich beczkach, bulgocząc nieprzyzwoicie.

Dziś, kiedy w sklepach jest jedzenia pod wielkim dostatkiem „moda” w Szwecji na kiszone śledzie nie przemija. Nie jest to dla Szwedów aż takie boskie w smaku ale jak powiedziała mi jedna starsza pani, kiszone śledzie to smak jej dzieciństwa. Śledzie poddaje się dzisiaj fermentacji (leżą lekko zasolone) w beczkach przez dwa miesiące a  potem zamykane są w puszkach, gdzie fermentują sobie dalej. Rok, a najlepiej dwa.

Premiera kiszonych śledzi (surströmmingpremiär) od lat była w sierpniu, tak jak premiera raków. Do roku 1998 szwedzkie prawo dniem premiery ustanowiło dzień, w którym prawnie można było sprzedawać śledzie, argumentując to tym, że śledzie są wtedy dojrzałe i gotowe do kiszenia. Tym dniem był trzeci czwartek sierpnia. Potem zniesiono te sztywne reguły, ale wielu producentów stara się trzymać tej tak długo tradycyjnej daty i niepisana premiera także i dziś wypada w trzeci czwartek sierpnia, tak więc w tym roku 21 sierpnia.

Puszki ze śledziami śmierdziuchami otwiera się tylko na powietrzu, a jeżeli ktoś uprze się otworzyć je w domu, to musi to zrobić pod wodą, żeby ani kropla nie spadła na ubranie, bo będzie ono do wyrzucenia. Podejrzewam, że z mieszkania, w którym się taki sosik z puszki rozlał trzeba się potem wyprowadzić. Smród tego śledzia jest nie do opisania. Cały ten śledź ze swoim zapachem zjadany z uśmiechem na ustach przez Szwedów jest popularnym kuriozum za granicą.

Ale śledzie takie prosto z puszki nawet dla Szweda muszą być mniej smaczne, dlatego jada się je z cebulą, śmietaną, koperkiem,ziemniaczkami albo z cienkim chlebem. Zwykle zawija się je w rulonik doprawiając wg własnej fantazji. Na taki zawinięty w chlebek śledzik mówi się tutaj surströmmingsklämma. Do tego pije się wódkę ale można i piwo.

Tak podany smakuje lepiej niż „pachnie”. Ale ja mimo, że tego próbowałam i nawet przełknęłam to nie ponawiam tej degustacji w tym roku. I nie wiem, czy kiedykolwiek jeszcze ponowię.

Dla zobrazowania tego smaku i zapachu polecam do obejrzenia kapitalny filmik. Chłopak mówi po angielsku, ale jest tak w tym próbowaniu fantastyczny i tak sugestywny, że znajomość angielskiego nie jest tu konieczna. Ja oglądam to co roku i zawsze się śmieję z niego do łez.

Czy próbowaliście już tego smrodliwego szwedzkiego przysmaku?